W dniu 28 stycznia 2023 r. weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r., poz. 185). Przepisy regulują m.in. kwestie dotyczące zasad pobytu obywateli Ukrainy w Polsce.
Ustawa obowiązuje od dnia następującego po dniu ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, przy czym szereg jej przepisów wejdzie w życie w różnych datach.
Najistotniejsze zmiany znowelizowanej specustawy dotyczące pobytu obywateli Ukrainy:
- Nowelizacja zawiera regulacje pozwalające na składanie wniosków pobytowych mimo podlegania pod ochronę czasową.
- Przewidziano brak możliwości korzystania z uprawnień wynikających z ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy przez osoby, które korzystają z ochrony czasowej na terenie innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego UE;
- Określono 30-dniowy termin, licząc od dnia przybycia obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na złożenie wniosku o nadanie numeru PESEL.
- Ustawa zawiera również regulację przejściową, zgodnie z którą jeżeli obywatel Ukrainy do dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej nie złoży wniosku o nadanie numeru PESEL, będzie miał na to jeszcze 30 dni.
- Usankcjonowano na poziomie ustawowym dokument elektroniczny, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy (dostępny w ramach publicznej aplikacji mobilnej diia.pl) jako dokument pobytowy.
- Uchylono art. 38 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, przewidującego możliwość składania, po upływie 9 miesięcy od wjazdu, wniosków o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy. Ustawa zawiera również przepis przejściowy, na podstawie którego wojewoda pozostawi bez rozpoznania wnioski złożone na podstawie uchylanego przepisu art. 38 ustawy w okresie od dnia 24 listopada 2022 r. do dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej. Wnioski takie będą traktowane jako dokumenty z nieusuniętymi brakami formalnymi co oznacza, że nie będzie możliwe zaskarżenie takiego działania ze strony urzędów.
- Art. 42 ust. 13 znowelizowanej specustawy wprowadza możliwość ubiegania się przez obywateli Ukrainy, których pobyt na terytorium Polski uznaje się za legalny i status pobytowy dokumentuje posiadany numer PESEL (ze statusem „UKR”), na złożenie wniosku: o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji i o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Wnioski pobytowe można składać od 1 kwietnia 2023 roku.
- Ustawodawca daje także możliwość uzyskania zezwolenia na pobyt czasowy w przypadku niespełniania wymogów, jednak wówczas będą one wydawane tylko na rok, zakreślając termin na ich uzyskanie – do 24 sierpnia 2023 r.
- Przedłużenie uprawnień pobytowych dla obywateli Ukrainy, którzy przebywali w Polsce przed 24 lutego 2022 r. Okres przedłużonych uprawnień kończyć się będzie z dniem 24 sierpnia 2023 r.
- Większość przepisów dot. cudzoziemców w specustawie covidowej zgodnie z nowelizacją przepisów zostanie zlikwidowana. Zmiana dotyczy wszystkich cudzoziemców przebywających w Polsce na podstawie Tarczy Antykryzysowej. Przepisy zostaną uchylone z dniem 24 sierpnia 2023 r. Do tego czasu należy podjąć działania mające na celu przedłużenie legalności pobytu cudzoziemca w Polsce.
- UWAGA!
- Stan zagrożenia epidemiologicznego może być jednak wcześniej odwołany niż z dniem 24 sierpnia 2023 r. z powodu jego braku dalszego przedłużenia – obecnie do 31 marca 2023 r.