W Polsce można zawrzeć małżeństwo przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, bądź w formie wyznaniowej przed duchownym ze skutkami cywilnymi. W tym artykule omówię zawarcie małżeństwa w formie świeckiej, przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego.
Aby zawrzeć związek małżeński należy złożyć wymagane przez prawo dokumenty.
Przede wszystkim podczas wizyty w usc należy okazać dokumenty tożsamości ze zdjęciem osób zamierzających zawrzeć związek małżeński, a mianowicie: dowód osobisty bądź paszport przez obywatela polskiego i paszport zagraniczny przez cudzoziemca.
Kolejne dokumenty niezbędne do zawarcia małżeństwa to odpisy aktów urodzeń nupturientów. W przypadku, gdy taki odpis jest sporządzony w języku obcym należy do niego dołączyć tłumaczenie przysięgłe dokumentu na język polski, dokonane przez tłumacza przysięgłego z listy tłumaczy opublikowanej na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości. Jeśli akty urodzeń zostały sporządzone w Polsce nie składamy w usc tych dokumentów; obecnie urzędy stanu cywilnego posiadają dostęp elektroniczny do wszystkich aktów stanu cywilnego i w związku z tym nie ma wymogu okazywania ich kierownikowi usc podczas składania zapewnień.
Osoby, które pozostawały już w związku małżeńskim załączają dokument potwierdzający ustanie lub unieważnienie tego małżeństwa.
Cudzoziemcy składają dodatkowo zaświadczenie z kraju pochodzenia o zdolności do zawarcia związku małżeńskiego wraz z przysięgłym tłumaczeniem tego dokumentu na język polski. Dokument ten poświadcza, iż osoba zgodnie z prawem swojego kraju pochodzenia może wstąpić w Polsce w związek małżeński. Aby uzyskać taki dokument należy zwrócić się do odpowiedniego organu w swoim kraju pochodzenia.
Jeżeli cudzoziemiec nie może przedłożyć takiego dokumentu, np. jego kraj nie wydaje takich dokumentów, może przedłożyć postanowienie o zwolnieniu z obowiązku przedłożenia tego dokumentu. Takie postanowienie wydają sądy rejonowe w Polsce w drodze postępowania nieprocesowego, na wniosek cudzoziemca, chyba że na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 1792) jego możność zawarcia małżeństwa jest oceniana na podstawie prawa polskiego.
Kolejnym wymogiem jest zapewnienie przez nupturientów tłumacza przysięgłego jeśli cudzoziemiec nie potrafi porozumieć się z kierownikiem USC po polsku, zarówno w czasie składania przed kierownikiem usc zapewnienia o tym, że nie wie o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa oraz podczas ceremonii ślubu.
Jeśli związek małżeństwa zawiera kobieta jest niepełnoletnia, ale ukończyła 16 lat – może wziąć ślub, jeżeli uzyska na to zgodę sądu i przedłoży postanowienie sądu kierownikowi usc.
Ceremonia zawarcia małżeństwa może odbyć się w urzędzie lub poza nim – w wybranym miejscu przez osoby wstępujące w związek małżeński. W przypadku ślubu, który na życzenie odbywa się poza urzędem pobierana jest dodatkowa opłata, która wynosi 1 000 zł. Jeśli ślub odbywa się poza urzędem z powodu zagrożenia życia lub zdrowia albo z powodu pozbawienia wolności, nie jest pobierana opłata dodatkowa.
Po złożeniu oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński, składa się oświadczenia o przyszłym nazwisku oraz jakie nazwisko będą nosiły wasze przyszłe dzieci.
Po zawarciu małżeństwa można:
1. zachować swoje dotychczasowe nazwiska,
2. do swojego nazwiska dodać nazwisko współmałżonka; nazwisko może mieć tylko dwa człony,
3. zdecydować się na jedno z waszych nazwisk, które będzie waszym wspólnym nazwiskiem.
Jeśli nie zostanie złożone oświadczenie o przyszłym nazwisku, zachowuje się swoje dotychczasowe nazwiska.
Jeżeli małżonkowie mają różne nazwiska, dziecko nosi nazwisko wskazane w ich zgodnych oświadczeniach. Małżonkowie mogą wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka.
Oświadczenia w sprawie nazwiska dziecka są składane jednocześnie z oświadczeniami o nazwiskach, które będą nosić małżonkowie. Jeżeli małżonkowie nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka, nosi ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca.
Po zawarciu małżeństwa, małżonkowie otrzymują odpis skrócony aktu małżeństwa. Pierwszy odpis aktu małżeństwa wydany po zawarciu małżeństwa nie podlega opłacie skarbowej. Opłata skarbowa za sporządzenie aktu małżeństwa wynosi 84 zł.
Może zaistnieć sytuacja, w której kierownik usc odmawia przyjęcia oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński, wówczas powiadamia na piśmie osobę zainteresowaną o przyczynach odmowy. Osoba zainteresowana w terminie 14 dni od dnia doręczenia jej pisma kierownika usc może wystąpić z wnioskiem do sądu rejonowego właściwego ze względu na siedzibę urzędu stanu cywilnego o rozstrzygnięcie, czy okoliczności przedstawione przez kierownika usc uzasadniają odmowę dokonania czynności. Prawomocne postanowienie sądu wiąże kierownika usc.