Legalność pobytu
Tekst edytowany w związku ze zmianami ustawy ogłoszonymi 26 marca 2022 r. w Dzienniku Ustaw pod poz. 682.
Obywatele Ukrainy, którzy przybyli do Polski z Ukrainy w związku z działaniami wojennym, będą mogli legalnie przebywać w Polsce przez 18 miesięcy licząc od dnia 24 lutego 2022 r. Dotyczy to osób, które przybyły do Polski nie tylko bezpośrednio z Ukrainy i zadeklarowały zamiar pozostania na terytorium naszego kraju. W tym okresie za legalny będzie uznany także pobyt dziecka urodzonego na terytorium RP przez matkę przebywającą legalnie w Polsce.
Podobne zasady obowiązują dla uciekających przed wojną obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka i ich najbliższe rodziny, jeżeli opuścili oni Ukrainę od 24 lutego 2022 r. i przybyli do Polski. Mogą oni przybyć do Polski z terytorium innego państwa.
Przewidziano także ścieżkę dalszej legalizacji pobytu obywateli Ukrainy, którzy uciekli przed wojną. Osobom, którym pobyt na terytorium Polski jest lub był uznawany za legalny, będzie udzielane zezwolenie na pobyt czasowy. Będzie ono udzielane jednorazowo na okres 3 lat, licząc od dnia wydania decyzji. Osoby z Ukrainy, które otrzymają takie zezwolenie, będą uprawnione do wykonywania pracy w Polsce bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę.
Wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, obywatel Ukrainy składa nie wcześniej niż po upływie 9 miesięcy od dnia wjazdu, a nie później niż w okresie 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 r. Wniosek złożony przed upływem 9 miesięcy od dnia wjazdu wojewoda pozostawia bez rozpoznania.
Dedykowanego zezwolenia na pobyt czasowy udziela wojewoda jednorazowo na okres 3 lat, licząc od dnia wydania decyzji. Decyzja jest ostateczna.
Zezwolenie nie będzie udzielone jedynie w 3 przypadkach, tj. gdy: wymagają tego względy obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, obywatel Ukrainy figuruje w wykazie cudzoziemców, których pobyt jest niepożądany lub wniosek został złożony z uchybieniem terminu. Zezwolenie zostanie również cofnięte, jeśli w czasie pobytu ujawni się jedna z tych okoliczności. W zakresie nieuregulowanym specustawą zastosowanie znajdą przepisy ustawy o cudzoziemcach.
Ustawa zakłada nadanie numeru PESEL obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z wojną. Rozwiązanie to pozwoli na realizację szeregu usług publicznych na rzecz tych osób. W celu ułatwienia dostępu do usług publicznych online przewiduje się, że wraz z nadaniem numeru PESEL obywatele Ukrainy będą mogli uzyskać profil zaufany.
Wnioski o nadanie numeru PESEL można składać od 16 marca br. w dowolnym urzędzie gminy.
Obywatele Ukrainy, którzy przebywali w Polsce przed 24 lutego br.
Zgodnie z ustawą, uprawnienia i dokumenty obywateli Ukrainy wygasające w okresie od 24 lutego 2022 r. zostaną automatycznie wydłużone do 31 grudnia 2022 r. Zasada ta obejmuje wizę krajową i zezwolenie na pobyt czasowy. Automatycznie przedłużenie ważności nie będzie podstawą do wklejenia nowej naklejki wizowej lub wydania nowej karty pobytu. Przedłużone dokumenty nie będą także uprawniały do przekroczenia granicy.
Wydłużeniu o 18 miesięcy z mocy prawa podlegają zaś:
W przypadku punktów 6-9 automatyczne przedłużenie legalnego pobytu dotyczy tylko sytuacji, gdy pobyt rozpoczął się przed 24 lutego 2022 r.
Przepisów ustawy nie stosuje się do obywateli Ukrainy posiadających:
oraz którzy:
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, datę stanowiącą ostatni dzień okresu, w którym legalny wjazd obywatela Ukrainy na terytorium Polski skutkuje tym, że jego pobyt w kraju jest uznawany za legalny.
Dostęp do rynku pracy i działalność gospodarcza
Zagwarantowany został dostęp obywatelom Ukrainy do polskiego rynku pracy. Aby skorzystać z tego rozwiązania, pracodawca będzie musiał w ciągu 14 dni powiadomić za pośrednictwem portalu praca.gov.pl właściwy urząd pracy o powierzeniu pracy cudzoziemcowi.
Obywatele Ukrainy będą mogli podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Polski na takich samych zasadach jak obywatele polscy, pod warunkiem uzyskania numeru PESEL.
Obywatele Ukrainy, którzy nie przybyli do Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy (i nieposiadający Karty Polaka), obywatele państw trzecich i bezpaństwowcy
Cudzoziemcy, których nie dotyczy ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa a należą do kategorii wysiedleńców wymienionych w art. 2 ust 1 i 2 decyzji wykonawczej Rady UE stwierdzającej istnienie masowego napływu osób wysiedlonych z Ukrainy tj. obywatele Ukrainy, którzy od 24 lutego br. opuścili Ukrainę i przybyli do Polski niebezpośrednio z terytorium Ukrainy (jednocześnie nieposiadający Karty Polaka) oraz bezpaństwowcy i obywatele państw trzecich, mogą korzystać z ochrony czasowej zgodnie z ustawą o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP.
W przypadku obywateli państw trzecich i bezpaństwowców dotyczy to osób, które są w stanie udowodnić, że przed 24 lutego 2022 r. korzystali z ochrony międzynarodowej lub równoważnej ochrony krajowej w Ukrainie, legalnie przebywali w Ukrainie na podstawie ważnego zezwolenia na pobyt stały wydanego zgodnie z prawem ukraińskim i nie są w stanie w bezpiecznych warunkach powrócić do kraju lub regionu pochodzenia.
Cudzoziemcy, którzy spełniają powyższe wymogi mogą bezpłatnie otrzymać zaświadczenie potwierdzające korzystanie z ochrony czasowej. Zaświadczenie wydaje Urząd do Spraw Cudzoziemców na wniosek cudzoziemca. Wniosek będzie można złożyć osobiście w siedzibie urzędu w Warszawie przy ul. Taborowej 33 od czwartku 17 marca br.
Zaświadczenie jest wyłącznym dowodem korzystania z ochrony czasowej w Polsce i w okresie swojej ważności poświadcza prawo jego posiadacza do pobytu na terytorium Polski. Cudzoziemiec korzystający z ochrony czasowej może także wykonywać pracę bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę oraz podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Polski na takich samych zasadach jak obywatele polscy.
Osobie korzystającej z ochrony czasowej, której zostało wydane zaświadczenie, Urząd do Spraw Cudzoziemców zapewnia, na jej żądanie, opiekę medyczną oraz przyznaje pomoc przez zakwaterowanie i wyżywienie albo pomoc w postaci świadczenia pieniężnego. Wspomniana pomoc udzielana jest w trybie i na zasadach określonych w ustawie o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP.